Thuyết Âm Dương Trong Võ Thuật Việt

Chịu nhiều ảnh hưởng từ triết học phương Đông, võ thuật Việt Nam đề cao thuyết âm dương trong các cơ sở lý luận của mình. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu xem học thuyết này đóng vai trò thế nào trong các triết lý võ truyền thống nhé. 5+ đặc điểm của môn võ …

Chịu nhiều ảnh hưởng từ triết học phương Đông, võ thuật Việt Nam đề cao thuyết âm dương trong các cơ sở lý luận của mình. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu xem học thuyết này đóng vai trò thế nào trong các triết lý võ truyền thống nhé.

Thuyết âm dương là gì?

Ngay từ 3000 năm trước, con người đã quan sát sự biến đổi của mọi sự vật, hiện tượng. Họ nhận thấy, mỗi sự vật đều tồn tại mâu thuẫn nhưng lại thống nhất với nhau, phát triển và tiêu vong, biến hóa để phát triển được gọi là học thuyết âm dương.  

Theo các nhà triết học, thuyết âm dương được hình thành từ sớm và còn được viết thành sách “Hoàng đế nội kinh” ở thời chiến Quốc – Tần Hán. Âm dương luôn được xem xét trong một chỉnh thể thống nhất, luôn tồn tại hai mặt đối lập và có sự liên hệ với nhau.

Theo thuyết Âm-Dương thì vũ trụ (thái cực) là một thể thống nhất gồm hai phần âm và dương, hoạt động theo nguyên tắc đối nhau mà sinh ra ngày và đêm do vòng quay của trái đất trong thái dương hệ, trong đó ngày là dương và đêm là âm. Trong quá trình vận chuyển có điểm giao nhau. Từ đó sinh ra hiện tượng: trong thái dương có thiểu âm, rồi ngược lại trong thái âm có thiểu dương. Thể này mang mầm mng của thể kia, thể kia có mầm mống của thể này.

Biểu tượng của thuyết âm dương

Thuyết âm dương được biểu hiện thông qua một hình tròn có hai hình cong đối xứng. Hai hình này ôm lấy nhau và được chia thành 2 màu trắng và đen, một phần âm và một phần dương.

Trong nửa màu trắng của vòng tròn này còn có một chấm đen, nửa màu đen lại có một chấm trắng. Điều này cho thấy, trong âm có dương và trong dương có âm. Vòng tròn âm dương là đại diện cho sự phát triển, vận động của vạn vật trong vũ trụ nhưng đều chỉ mang tính tương đối. Do vậy, không có gì là dương tuyệt đối, cũng không có gì là âm tuyệt đối.

Từ vòng tròn âm dương nhìn rộng ra, con người cũng có thể nhận thấy nhiều điều thú vị và không có gì là tuyệt đối. Chẳng hạn, nam giới đại diện cho phần dương bởi sự mạnh mẽ, quyết đoán còn nữ giới lại đại diện cho phần âm tĩnh lặng, nhẹ nhàng. Tuy nhiên, không phải lúc nào người nam mang yếu tố dương cũng mạnh mẽ và người nữ đại diện cho phần âm cũng yếu đuối và mỏng manh.

Ứng dụng của thuyết âm dương trong võ cổ truyền Bình Định

Tính chất cương nhu

Võ cổ truyền Bình Định vận dụng học thuyết âm dương của triết học phương Đông làm cơ sở lý luận cho tính chất cương và nhu của môn phái.

Theo như môn phái này, võ thuật phải có các kỹ thuật cương và nhu kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn thì bài võ, thế võ mới phát huy hết tác dụng và đem lại hiệu quả cao. Ví dụ như khi ta muốn đấm mạnh thì thường dùng nắm đấm sấp tức là “mãnh hổ thôi sơn” (trong đối kháng gọi là đ-rắc), ít khi dùng nắm đấm ngửa bàn tay để đấm vì không mạnh. Khi ta muốn chặt mạnh thì dùng ngửa bàn tay (là âm) để thực hiện, không ai dùng sấp bàn tay để chặt “Cương đao phạt mộc”.

Tính chất này vận dụng vào võ thuật rất quan trọng, lúc nào tấn công thì ra đòn mạnh, lúc nào lui về thế thủ thì nhẹ nhàng, uyển chuyển, linh hoạt để né tránh đòn của đối phương. Rồi từ thế thủ chuyển sang thế tấn công ra đòn liên tiếp để hạ đối phương.

Có thể bạn sẽ thích: Môn Phái Kỳ Lạ Nhất Võ Thuật Việt Và Câu Chuyện Nhân Văn Đằng Sau

Thái cực và tấn pháp

Ngoài ra, các cơ sở lý luận của võ thuật Bình Đinh còn chỉ ra rằng thái cực (vũ trụ) sinh ra hai thế tương phản là “lưỡng nghi” mà ta thường gọi là âm-dương. Từ đó tạo thành bốn hiện tượng (trí tượng): “Thái âm”, “Thiểu dương”, “Thái dương”, “Thiểu âm”. Bốn hiện tượng ấy lại giao nhau sinh ra tám quẻ gọi là “Bát quái”.

Bát quái là tám con vật chỉ rõ tám hướng, được võ cổ truyền Bình Định vận dụng làm cơ sở lý luận cho bộ ngựa của mình. “Lưỡng túc bát quái vi căn” hay còn gọi là “tấn pháp”.Tám quẻ là cụ thể hóa vạn vật biến thiên trong vũ trụ. Bát quái gồm: càn, khảm, cấn, chấn, tốn, ly, khôn, đoài. Mỗi quẻ tượng trưng cho một con vật, mà mỗi con vật là một bộ ngựa của võ Bình Định như: Long Tấn, Xà Tấn, Phụng Tấn, Kê Tấn, Nhạn Tấn, Hổ Tấn, Hạc Tấn, và Hầu Tấn, còn gọi là “Bát quái pháp”.

Thái cực chỉ có một động và một tĩnh mà phân ra âm-dương nhị khí. Âm-dương có tính “tương sinh” và “tương khắc”.Khi dương động thì âm tĩnh, mà âm tĩnh thì tích tụ. Trên cơ sở nguyên lý này, âm-dương sinh ra Ngũ hành là kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. “Song thủ ngũ hành vi bản” là cơ sở võ lý cho bộ tay của võ cổ truyền Bình Định mà người ta thường gọi là “Ngũ hành thủ pháp”.

Đối với con nhà võ, đôi chân, bộ tay là vũ khí chủ lực để tập luyện và đánh trả đối phương, biết vận dụng, biết dựa vào sự hóa sinh của thuyết “âm-dương”, đó là: Tấn pháp trong bát quái, thủ pháp trong Ngũ hành. Luyện được thuần thục hai phương pháp này là tạo cơ sở tốt để phát triển bộ chân và bộ tay (lưỡng chi). Vì trong tấn pháp (Bát quái) và thủ pháp (Ngũ hành) có sự cấu tạo của hai phương diện ngoại công và nội công.

Tập ngoại công là tập thao tác của từng thế võ, tập sức chịu đựng bên ngoài, tập thể hình cường tráng. Tập nội công là tập cách phối hợp, điều hơi vận khí, nhuyễn khớp, tăng cơ tạo sức mạnh từ bên trong cơ thể.

Trong quyền thuật, cái cốt của “quyền” là sự vận động để tăng cường sức khỏe, cái cốt của “thuật” là cái vi diệu để thắng người; mà cái thuật, cái vi diệu cũng từ cái biến hóa, thay đổi, giúp nhau giữa âm và dương mà ra.

Có thể nói, tiền nhân võ Bình Định trước đây đã vận dụng rất sáng tạo học thuyết Âm-Dương của phương Đông vào luyện tập võ nghệ và khai triển đấu pháp. Từ đó vận dụng triệt để các nguyên lý khắc chế của phép Ngũ hành để luyện tập bộ tay và sự biến hóa của phép Bát quái để luyện tập cách duy chuyển bộ chân trong võ Bình Định, làm nên sự khác biệt của môn phái võ Bình Định so với các môn phái khác trong toàn Quốc.

Đọc thêm: Võ Sĩ Gốc Việt Đầu Tiên Vô Địch MMA Thế Giới Là Ai?

Thuyết âm dương trong võ cổ truyền nói chung

Theo những võ sư Trương Văn Bảo, võ cổ truyền là môn văn hóa truyền thống gắn liền với triết học, nên có câu: “đằng sau võ học là triết học”.

Âm dương theo khái niệm cổ sơ không phải là vật chất cụ thể, mà là thuộc tính của mọi hiện tượng, mọi sự vật trong toàn vũ trụ cũng như trong từng tế bào, từng chi tiết. Âm dương là hai mặt quan hệ đối lập nhưng hỗ trợ nhau, võ thuật lấy bản thân người tấn công và người phòng thủ làm hai mặt này. Để đạt đến mục đích công phá cao nhất, phải đẩy một mặt đặc tính lên cao nhằm lấn át mặt còn lại.     

Người xưa nói: “Mở đóng hư thực tức là quyền kinh”, “một mở một đóng quyền kinh hết vậy”, “một mở một đóng, có biến có thường, hư thực kiêm tới chợt ẩn chợt hiện”, “một động một tĩnh là hết chỗ ảo diệu của quyền thuật”. Cái gọi là động tĩnh, hư thực… đều căn cứ vào học thuyết âm dương trong kinh Dịch mà ra và chỉ là cách nói cụ thể hóa, hình tượng hóa trong quyền thuật mà thôi. Về sau những người diễn tập lại lấy đó tôn lên làm tiêu chuẩn, tự mình thể nghiệm cái triết lý này trong việc diễn luyện của bản thân.

Có thể bạn sẽ thích: 5 Loại Binh Khí Độc Đáo Trong Võ Thuật Việt Nam

Bất kể loại quyền thuật nào cũng nhấn mạnh việc làm khỏe thân mình là ý nghĩa trọng yếu thứ nhất, đó là phải duy trì cho được sự cân bằng âm dương trong cơ thể. Vì vậy dù là quyền “ngoại gia” hay quyền “nội gia” đều nhấn mạnh “Khí trầm đan điền”, hoặc “trong luyện tinh – khí – thần, ngoài luyện tấn pháp, bộ pháp, thân pháp, thủ cước pháp” hay “trong luyện hơi thở, ngoài luyện gân cốt”. Như thế âm bằng dương thuận, tinh thần ổn định. Âm dương điều hòa, tinh thần khoẻ mạnh, thân thể tráng kiện, thì bệnh nào mà sinh?

Học thuyết âm dương không phải chỉ có quan hệ mật thiết với lý luận quyền thuật và việc rèn luyện võ thuật mà trong kỹ thuật đối kháng của võ thuật cũng không có chỗ nào không ngầm mang triết lý âm dương. Trong chiến đấu, bất luận là phòng thủ hay tiến công, cũng không rời xa sự biến hóa của âm dương.

Trong “Quyền Kinh” có nói: “Luyện quyền bất luyện công, đáo lão nhất trường không” (Luyện quyền chẳng luyện nghệ, có đến tuổi già cũng phí công). Quyền là đạo vận động, là phương thuốc khỏe thân; thuật là phép đoạt người, là sự ảo diệu để thắng người”. Tuy nhiên sự ảo diệu từ đâu tới, thuật từ đâu mà được? Chính là từ âm dương biến hóa với nhau. Con đường cầu tài năng võ thuật tất theo con đường của âm dương, chính là nguồn gốc nảy sinh của diệu quyết.

Sở dĩ âm cực dương sinh, dương cực âm sinh là vì trong âm có dương tiềm phục, trong dương có âm tiềm phục chưa hiện rõ ra. Khi âm đến hồi cực thịnh thì mầm dương mới đủ sức hiện lên, nghĩa là trong thái âm có cái mầm thiếu dương hiện lên và bắt đầu tăng trưởng, cũng như trong thái dương có mầm thiếu âm hiện lên và bắt đầu tăng trưởng. Và bởi cái lẽ âm dương tiềm phục ấy mà trên đời chẳng bao giờ có hiện tượng cô dương hay cô âm.

Võ cổ truyền thể hiện rõ tính liên hoàn, tinh tế, kết hợp cương nhu, hư thực, công thủ, phản biến, mạnh yếu, nội ngoại, thể chất tinh thần…Luyện tập võ cổ truyền không chỉ là phương pháp làm cho thân thể khỏe mạnh, vận động thể chất giản đơn mà còn là hiện tượng văn hóa thần kỳ rèn luyện tinh thần cùng ý chí.

Từ tư thế phòng thủ (âm), khi bị tấn công, tức khắc những chiêu thức chống trả được tung ra (dương), trong quá trình đáp trả, bị phản công thì những chiêu thức né, tránh, hóa giải lại trở về phòng thủ (âm) đồng thời biến thế phản đòn tích cực (dương). Cứ như thế thủ công, phản biến liên hoàn như một vòng tròn xoay chuyển. Có thể hiểu nguyên tắc võ thuật là trong công có thủ, trong thủ có công như âm trong dương và dương trong âm vậy.

Kết

Chúng tôi hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hay ho về võ thuật cổ truyền. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa điểm uy tín để mua võ phục và dụng cụ võ thuật với chất lượng vượt trội và giá cả hợp lý, hay liên hệ ngay võ phục Tân Việt để được phục vụ tốt nhất.

Bài viết có tham khảo thông tin từ: thanhnien.vn, Tài liệu Tổng hợp Nghiên cứu Bảo tồn võ cổ truyền Tây Sơn-Bình Định